Organisatie: Blended Impact Makers (BIM), Cigarbox, Hogeschool Inholland, AdSysCo.
Sprekers: Therapieland/Gezondeboel, gemeente Haarlem.
Aantal deelnemers: ±100 professionals uit het sociaal domein
Dagvoorzitter Rob Hartings, voorzitter van de BIM, heet iedereen welkom.
‘Het Sociaal Domein heeft een flinke klus te klaren,’ geeft Hartings aan. Effect- en impactmeting binnen het sociaal werk is relevanter dan ooit. Er is sprake van polarisatie in de samenleving, maatschappelijke verwachtingen veranderen, de zorg kan het niet meer aan, waardoor mede de druk op het sociaal domein (lees: kans!) groeit, en het belang van inzichtelijke resultaten toeneemt. Er is nog steeds armoede, en het lukt niet iedereen mee te doen in de digitale samenleving. Tegelijkertijd is er een breed gedeeld besef dat meten meer is dan afvinken: het dient bij te dragen aan leren, verbeteren én het versterken van vakmanschap.
‘We kennen allemaal de PDCA-cyclus. (Plan – Do – Check – Act, red.) Welke informatie heb je nodig om goed te evalueren en te sturen? Door samen op te trekken en met en van elkaar te leren, staan we sterker. We vragen ons natuurlijk ook af hoe gemeenten willen sturen op het sociaal werk en de resultaten van het sociaal werk. En of we daar niet een voorstel voor dienen te hebben: hoe meten we het effect en de impact van sociaal werk. Vanuit die overtuiging werd de BIM-conferentie georganiseerd, met als doel kennisdeling, inspiratie en concrete handvatten voor de praktijk om hier een antwoord op te geven en met jullie hier een gesprek over te voeren.’
De conferentie onderstreept dat effectmeting geen doel op zich is, maar een instrument voor groei. Het sociaal werk dient steeds beter in staat te zijn om duidelijk te maken wat het daadwerkelijk bijdraagt aan de samenleving. Daarbij gaat het zowel om tellen als vertellen: cijfers én verhalen. Data én betekenis gaan hand in hand.
“Effectmeting is anno 2025 geen luxe, maar noodzaak. Niet alleen richting opdrachtgevers, maar vooral voor de sector, de cliënten en de samenleving.”
Projectleider van de BIM, Jan Hoefsloot, (oud bestuurder van DOCK), heet iedereen welkom en benadrukt het belang van het meten van effecten en impact, maar ook dat juist ervaringen (het verhaal) naast de cijfers geduid dienen te worden. Langs voorbeelden uit zijn 45 jaar durende loopbaan in het sociaal werk stelt hij dat de maatschappelijke impact door veel factoren beïnvloed wordt. Factoren die ook buiten het sociaal domein liggen. Bij het creëren van impact speelt, -zeker als je met een groot netwerk om een persoon heen werkt- toeval een grote rol. Het samenwerken met meerdere organisaties brengt met zich mee dat je zal moeten registreren op dezelfde KPI’s. In veel gevallen is de maatschappelijke impact van het werk alleen te begrijpen als je ook het verhaal van de klant hoort.
Als maatschappelijk betrokken partner is AdSysCo als ICT-bedrijf betrokken bij de BIM. Directeur Piet de Groot, benadrukt het belang van registratie om impact en effect te meten. Niet alleen tellen, maar ook vertellen. Met de registratie onderbouwt de sociaal werker het verhaal.
Zo geeft een sociaal werker aan dat ze door de registratie meer kennis en inzicht krijgt in wat ze precies doet, en hierdoor nog trotser is op haar werk.
Registratie staat soms onder druk vanwege ervaren administratieve belasting. Toch wordt door de sprekers benadrukt dat goede registratie cruciaal is, mits doordacht ingericht. Redenen voor registreren zijn onder meer:
Registratiesystemen dienen wél ondersteunend te zijn aan het werk – gebruiksvriendelijk, uniform en gericht op wat ertoe doet. Alleen dan ontstaat ruimte voor structureel leren.
Impactmeting draait niet alleen om hoeveel mensen bereikt zijn, maar vooral wat er met hen gebeurt. Associate lector Niels Hermens (Hogeschool Inholland) benadrukte het belang van kwalitatieve verhalen. Deze brengen ook in beeld wat vooraf niet altijd te meten is, en de niet vooraf bedachte impact.
Hermens geeft twee voorbeelden om dit te illustreren:
Deze verhalen vormen een essentiële aanvulling op cijfers. Ze maken zichtbaar hoe sociaal werk ingrijpt op het dagelijks leven van mensen – vaak op onverwachte manieren.
Een belangrijk model dat tijdens de conferentie werd gepresenteerd, is het driesporenmodel. Het geeft inzicht in hoe impact kan worden gemeten en versterkt:
Het combineren van deze drie sporen zorgt voor rijkere inzichten en betere beleidskeuzes. Het helpt ook om het gesprek met gemeenten en financiers op een gelijkwaardige manier te voeren.
Wouter Bouman, beleidsadviseur Maatschappelijke ondersteuning van gemeente Haarlem geeft een inkijkje in hun contractvorm met welzijnsorganisatie Buurts, bestaande uit een coöperatie van vijf zorg- en welzijnsorganisaties, gericht op duurzame samenwerking en gezamenlijke doelen. De kenmerken van deze aanpak zijn:
De gemeente wil blijvend sturen op effect en impact door een goede samenwerking met haar partners. Door een lange termijn (8 jaar) en gedeeld ontwikkelperspectief ontstaat ruimte voor innovatieve aanpakken, samen leren én voor betekenisvolle impactmeting.
De gemeente streeft naar kwaliteit, resultaat en ervaren effectiviteit. Denk aan hoeveel bewoners gebruik maken van de passende ondersteuning en met welk resultaat? Wat is het bereik, de instroom en uitstroom? Begindatum, einddatum van de dienstverlening? Het leefgebied van de instroom, de reden van de uitstroom?
Maar krijgt ook inzicht in de ervaringen van de bewoners kijkt naar tevredenheid van hen, met aandacht voor de bereikte doelen en dienstverlening.
Dit wordt gedaan door een effectmeting bij bewoners met vragen als: ben ik tevreden? Kan ik me beter redden? Ben ik zelfstandiger?
In aanvulling hierop haalt de gemeente met InHolland de impact en kwaliteit van leven van inwoners op.
Haarlem kijkt ook breder. Het maatschappelijk effect wordt gemeten. De cijfers/percentages worden niet gebruikt om de effectiviteit te beoordelen, maar om de evaluatiegegevens te interpreteren en te leren en verbeteren.
‘Een geholpen persoon hoeft niet per se klachtenvrij te zijn’
De Gezondeboel is een eHealth toepassing voor het bevorderen van het mentaal welzijn van inwoners. Het IJ-lab is de onderzoeksafdeling van Therapieland en Gezondeboel. In samenwerking met universiteiten en kennisinstellingen vertaalt IJ-lab wetenschappelijke inzichten naar praktische digitale toepassingen voor cliënten en hulpverleners. Met als einddoel te onderzoeken hoe met eHealth zoveel mogelijk mensen geholpen kunnen worden. De digitale hulpverlening wordt al langdurig binnen de GGZ toegepast.
‘De digitale hulpverlening is gebruiksvriendelijk opgebouwd. ‘Er wordt gewerkt met veel video’s. multimedia en animaties’, en biedt de sociale omgeving rondom de client handvatten aan om constructief met de situatie om te gaan. Aan het woord is business innovater Devie-Luna Arts. ‘Een geholpen persoon hoeft niet per se klachtenvrij te zijn,’ zegt ze. ‘Meer inzicht krijgen helpt vaak al.’ De klanttevredenheid wijst dit uit. ‘De tweede laag van impact maken ontstaat door het verbeteren van kwaliteit en effectiviteit van de zorg aan de hand van de gemeten resultaten. De bovenste laag behelst: hoe kunnen wij organisaties helpen gemeenten (opdrachtgevers) inzicht te geven in de impact van e-Health?’ Opdrachtgevers zijn (WMO (zorg) Inkoop IZA, ZPM & andere factoren (verzuim). De inwoner ervaart afname van de klachten, haalt persoonlijke doelen, heeft meer controle over de situatie, kan beter omgaan met de klachten, heeft nieuwe inzichten, en een positievere kijk op het leven, en het gevoel er niet alleen voor te staan.
‘Krijg grip op de maatschappelijke impact van je activiteiten’
Spreker Pieter Brouwer is directeur van Cigarbox. Cigarbox steunt organisaties, fondsen en bedrijven bij het grip krijgen op de maatschappelijke impact van hun activiteiten. Cigarbox biedt een Impact Dashboard waarmee sociaalwerkorganisaties de impact van interventies bij de deelnemers kunnen meten en deze impact kunnen koppelen aan de maatschappelijke opgave in de wijk.
De maatschappelijke effecten van interventies worden via het Impact Dashboard op eenduidige wijze onder de deelnemers van de interventie gemeten. Wanneer een interventie effect heeft op het terugdringen van eenzaamheid, stelt men altijd dezelfde vragen over eenzaamheid. Wanneer het gaat over sociaal emotionele ontwikkeling stelt men altijd dezelfde vragen over sociaal emotionele ontwikkeling. Zo kan men resultaten vergelijken en inzichtelijk maken welk type interventie het meest effect heeft bij welke doelgroep of welk type interventie het meest bijdraagt aan het terugdringen van de zorgkosten. Publieke buurtdata van de wijk waar de interventie plaats vindt, zoals van de GGD, het CBS of het SCPB biedt context aan de resultaten van de interventies.
Als voorbeeld van sturen met data geeft Brouwer de aanpak in het leefbaarheid en veiligheidsprogramma in de Westwijk in Vlaardingen, waar de betrokken maatschappelijke organisaties allemaal in hetzelfde Impact Dashboard van Cigarbox werken om te sturen op impact. In het dashboard kan men zien dat in de wijk vier organisaties zich richten op kwetsbare jongeren. In de wijk wonen 1.500 kwetsbare jongeren, met de interventies bereiken de vier organisaties 500 jongeren en dragen de interventies voor 350 jongeren bij aan de sociaal emotionele ontwikkeling. De interventies hebben het meest effect bij jongeren tussen de 16 en 19 jaar, voor de jongere (15 en jonger) en oudere (20+) deelnemers zijn de interventies minder effectief. De programmaleiding heeft tevens zicht op de bijdrage van de interventies aan alle andere maatschappelijke doelen in de wijk, zoals sociale binding, leefbaarheid, maatschappelijke participatie, financiën. Zo heeft de programmaleiding de benodigde sturingsinformatie om besluiten te nemen over bijvoorbeeld meer inzet op kwetsbare jongeren of aanscherpen van interventies.
Concluderend: uit de verhalen van de sprekers en het publiek blijkt dat het tijd is om verder actie te ondernemen. Zeker gezien de maatschappelijke ontwikkelingen en de zorg die het niet meer aankan, zal er steeds meer terecht komen in de schoot van het sociaal werk. We denken met dit congres handvatten te geven en te inspireren.
Belangrijkste conclusies:
We sloten de conferentie af met een informele netwerkborrel op de rooftop, met een prachtig uitzicht over het centrum van Rotterdam.
Hartelijk dank aan alle aanwezigen voor jullie waardevolle bijdrage en aanwezigheid.
Tijdens deze conferentie is duidelijk geworden dat er veel aanknopingspunten zijn om te beginnen met effect- en impactmeting en daar vervolgens intern en extern je voordeel mee te doen. Het roept ook de gemeenten op om hun rol als opdrachtgever in te vullen met aandacht voor effect- en impactmeting zodanig dat de effectiviteit van sociaal werk toe zal blijven nemen. Het pleit tevens om naast één set van KPI’s per geografisch gebied in de slag te gaan met de impact van tenminste één onderdeel van het sociaal werk. Op deze manier werken we gezamenlijk aan het optimaliseren van het besteden van he budget voor sociaal werk.
Deze conferentie is bedoeld als startpunt, om samen verder te bouwen aan een stevige basis voor het sociaal werk. Dus: sluit je aan, denk mee, doe mee.
Tijdens de bijeenkomst werd nadrukkelijk opgeroepen om – ook als informele sociaal werkorganisaties – mee te doen. Zichtbaarheid en erkenning vragen om gezamenlijke registratie en duiding van effect. In de plaats Woudenberg heeft AdSysCo kleine- en vrijwilligersorganisaties een lightversie gegeven van hun registratiesysteem zodat zij ook op de gezamenlijke KPI’s kunnen registreren. Kunnen we dit breder inzetten?
Cigarbox heeft het KPI Model van Sociaal Werk Nederland geïntegreerd in haar Impact Dashboard, zodat er een gemeenschappelijke taal ontstaat en overheden, sociaalwerkorganisaties en andere stakeholders elkaar verstaan en samen kunnen sturen op gemeenschappelijke doelen.
We geloven dat het tijd is om in één gebied met elkaar op dezelfde KPI’s te sturen. Alleen dan kunnen we de impact vergelijken en samen sturen op wat écht werkt in onze buurten en wijken.
De fotografie van dit event is verzorgd door Lotte Hoekstra – LOTTE HOEKSTRA
De Blended Impact Makers organiseren in het najaar twee bijeenkomsten:
Meer informatie of aansluiten bij de beweging?
Neem contact op met Jan Hoefsloot, projectleider BIM via: jan.hoefsloot54@gmail.com
Samen sterker. Samen leren. Samen zichtbaar maken wat sociaal werk écht betekent.
De conferentie onderstreept dat effectmeting geen doel op zich is, maar een instrument voor groei. Het sociaal werk dient steeds beter in staat te zijn om duidelijk te maken wat het daadwerkelijk bijdraagt aan de samenleving. Daarbij gaat het zowel om tellen als vertellen: cijfers én verhalen. Data én betekenis gaan hand in hand.
Hoe maken we de impact en het effect van sociaal
Jan Hendrik is bij Elan werkzaam als maatschappelijk werker. Op de website is hij aangeduid als ‘generalist sociaal werk’. Sinds hij in 2005 stage liep bij Elan heeft hij de voortrekkersrol blended werken op zich genomen.
